Waarom daalt het vertrouwen in onze Overheden?

Op vrijdag 21 juni 2013 besluit Provinciale Staten (PS) over het Provinciaal InpassingsPlan (PIP) N279 Noord. Dit is de eerste van een serie projecten infrastructuur waarbij Brabant meedingt naar de toppositie onder illustere nationale voorbeelden qua miljardenverspilling zoals bijv. de HSL/Fyra en de Betuwelijn.

Er zijn vaste recepten waarmee bestuurders en politici projecten kunnen doorzetten waar iedere burger of kleine ondernemer met gezond verstand vraagtekens bij zouden plaatsen. Hoe al die recepten, mogelijk met succes, ook hier in PS Brabant worden toegepast, volgt hieronder.

Waar gaat het bij de N279 Noord over?

De N279 Noord tussen Den Bosch en Veghel is een relatief weinig drukke en veilige weg in Brabant. Althans vergele­ken bij de drukke N270 dwars door Helmond, de zeer drukke Kennedylaan door Eindhoven, de N65 door Vught en Helvoirt en de N69 door Aalst en Valkenswaard. Het noordelijke deel van de N279 kan niet los worden gezien van het zuidelijk deel van Veghel langs Helmond tot Asten, aldaar aansluitend op de A67 naar Venlo. Aldus is voorzien in de op 1 juli 2011 door PS goedgekeurde Structuurvisie Brainport. Totaal Kostprijs ruim € 1,3 Miljard.

Die nieuwe wegen door natuur- en buitengebied doen de verkeersdrukte op die veel drukkere wegen door bebouwde kommen nauwelijks verminderen. Daaren­tegen leert een simpele blik op de routeplanner van Google dat de N279 nu al de kortste maar ook de snelste route wordt tussen de Randstad en Zuid-Duitsland bij uitvoering als 2 x 2 baans 100 km weg met ongelijkvloerse kruisingen.

Recept 1: Onduidelijke besluit, ontken negatieve adviezen

Met duizenden pagina's tekst en meer dan 50 documenten, stelt Gedeputeerde Staten (GS) voor de N279 te verbreden tot 2x2 rijstroken met ongelijkvloerse kruisingen en een voorlopige maximumsnelheid van 80 km/u. Veel vragen blijven daardoor open.

• Vragen over de kosten en problemen voor de aansluitingen op de A2 en A50, werden niet concreet beantwoord. Gezien de provinciale autonomie, kon de minister in zijn brief van 15-11-2012 moeilijk anders dan akkoord geven op dit provinciale plan maar adviseert in duidelijke bewoordingen dat gelijkvloerse aanleg en 80 km het N279 probleem voldoende oplost en de Provincie de aansluitingen maar zelf moet betalen.

• De Provinciale Omgevingscommissie (POC) sluit zich daar bij aan en adviseert dat "zich hier wreekt dat geen aandacht is gegeven aan de plaatsing van het wegvak in het bredere beleidskader en perspectief van de Noord-Oost Corridor."

• De Commissie MER stelt dat vanuit juistheid en volledigheid, de MER-rapportage voldoende informatie bevat om een besluit te kunnen nemen maar adviseert wel: "Op basis van de informatie uit het MER blijft de Commissie echter vraagtekens plaatsen bij omvang van de ingreep en het doelbereik van de alternatieven ten opzichte van de omvang van de problemen op de N279."

• Het gebruikte Verkeersmodel beperkt het studiegebied tot de driehoek ’s-Hertogenbosch – Eindhoven – Asten/ Someren. In de echte wereld zonder modelbeperkingen, leert het advies van de Google route planner heel anders.

Recept 2: Ontken samenhangen in bredere context

• Bovenstaande genegeerde adviezen verwijzen allemaal naar de bredere samenhang met o.a. NOC/Brainport etc.

• De Algemene Wet Bestuursrecht (AWB) geeft in afd. 3.5 expliciet regels inzake samenhangende besluiten die worden genegeerd.

• Diverse weggemasseerde zienswijzen op pag. 92 wijzen op deze samenhang. GS reageert daarop met de dooddoener: "Er zijn koppelingen gelegd op inhoudelijk niveau, niet qua proces" terwijl het juist die inhoudelijke koppeling is die ontbreekt. Zowel budgettair, vervoertechnisch als qua kosten/baten.

Al deze ontkenningen beschadigen het vertrouwen in een geloofwaardige overheid!

Recept 3: Vergeet kosten en baten vergelijkingen

Bij duizenden pagina's tekst met tientallen bijlagen bij slechts één punt van een overvolle agenda, viel het ontbreken van een kosten/baten analyse zelfs de VVD als zelfbenoemd hoedster van een spaarzame overheid niet meer op. Toch was er een Maatschappelijke Kosten/Baten Analyse, MKBA. Die liet helaas zien dat de contant gemaakte baten gedeeld door de investeringskosten uitkomt op een factor 0,74. Een factor kleiner dan 1 betekent een maatschappelijk onrendabele investering. Opmerkelijk zijn ook de kostenramingen. In de MKBA geraamd op € 203 Mio met ongelijkvloerse kruisingen en zonder de kosten van de aansluitingen A2 en A50. Het PIP N279 Noord raamt nu €200 Mio met gelijkvloerse kruisingen en gebudgetteerd voor € 166 Mio.

Het wegmasseren van de samenhang NOC/Brainport bespaarde de pijnlijke constatering van een nog onrendabeler MKBA factor 0,68. Nog pijnlijker is de constatering dat vergeten is zelfs maar te verifieren dat het alternatief ondertunneling van de drukste wegen door Brabant MKBA factoren ver boven 2 impliceert. Per km is ondertunneling weliswaar duurder maar er zijn maar weinig km's nodig. Ook worden de besparingen veel groter door aanzienlijk meer verkeer, verkeerslichten, hogere rijsnelheden en, last but not least, gezondheidseffecten. De optie gebiedsontwikkeling kan die MKBA factor 2 nog aanzienlijk verder verhogen.

Recept 4: Vergeet juridische risico's

GS stelt op pag. 9 van het PIP voorstel: "Onderhavig voorstel betreft geen Europese beleids- of regelgevings­aspecten noch andere relevante internationale aspecten". Gezien diverse waarschuwingen naar principiële uitspra­ken van Straatsburg (EHRM strafrecht NERYILDIZ-v.-TURKEY) en Luxembourg HvJ EU Milieurecht Janacek, verdient een legal opinion wel aanbeveling. Uitspraken van Europese rechters zijn vaak verrassend. Ook al wordt de kans laag ingeschat, de gevorderde dwangsommen (10 x iedere uitgave aan de N279/NOC etc) zijn niet mals. Strafrechtelijke sancties evenmin als je bedenkt dat het gaat om tenminste 31-74 sterfgevallen per jaar.

Recept 5: Misleiding politici en burgers

Iedereen weet inmiddels wel dat de overheid, net als echte sales managers, positieve zaken graag extra be­klem­tonen en negatieve zoals MKBA's etc. graag weglaten. Die € 1,2 Mio compensatiemaatregelen ergens in de EHS en een fiets­pad staan dan ook op pag. 1 van het PIP voorstel. Iedereen zal het de gedeputeerde nog vergeven als hij bij het ene wegvoorstel op pag. 2 enthousiast roept: "Knip is uit planologisch oogpunt niet mogelijk" en bij de N279 bewust een knip aanlegt bij Den Bosch en Veghel. Het bijzinnetje "wel een gefaseerde uitvoering" zal hem wel redden.
• Dubieus is echter de weergave op pag. 6 dat de minister aangaf "verheugd te zijn met het resultaat dat is bereikt,". Het weggelaten bijzinnetje: "ook al richt u de weg wel in voor 100 km/uur." is bewuste woordmassage.
• Hetzelfde geldt voor het weglaten van het vervelende zinnetje van de Commissie MER op pag. 3: "Op basis van de informatie uit het MER blijft de Commissie echter vraagtekens plaatsen bij omvang van de ingreep en het doelbereik van de alternatieven ten opzichte van de omvang van de problemen op de N279."
• Nog dubieuzer is de positieve weergave op pag. 5 van het volstrekt negatieve advies POC. Een dergelijke verdraaiing kan niet meer worden afgedaan als bewuste woordmassage.
• Bij de antwoorden op de vele zienswijzen begeeft GS zich zodanig in het schemergebied van "leugens en bedrog" dat de ruimte ontbreekt dit nader toe te lichten.

Hopelijk verbinden voldoende individuele leden uit PS aan dit PIP-voorstel de voorwaarde van nader onderzoek als ze hun kiezers niet verder willen teleurstellen in het vertrouwen op hun overheid.